3-2-1- متغیر مستقل.. 70

3-2-2-  متغیر وابسته. 70

3-3- نحوه جمع آوری داده ها 70

3-4- جامعه آماری.. 71

3-5- نمونه آماری.. 71

3-6- ابزار سنجش تحقیق.. 72

3-7- روایی و پایانی پرسشنامه. 74

3-7-1- تعیین روایی پرسشنامه. 74

3-7-2- تعیین پایایی پرسشنامه. 75

3-8- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون های آماری مورد استفاده 76

3-9- جمع‌بندی.. 77

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

مقدمه. 79

4-1- آمار توصیفی.. 79

4-1-1- سن.. 79

4-1-2- تأهل.. 79

4-1-3- مدرک تحصیلی.. 80

4-1-4- سابقه کار. 81

4-1-5- مدرک تحصیلی.. 82

4-1-6- حقوق.. 83

4-2- تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها 84

4-2-1- آزمون کولموگروف – اسمیرنوف… 84

4-2-2- آزمون میانگین یک جامعه آماری.. 86

4-2-2-1- وضعیت امکانات رفاهی.. 86

 

4-2-2-2- وضعیت امکانات آموزشی.. 86

4-2-2-3- وضعیت خط‌مشی‌ها و سیاست‌های مدیریتی.. 87

4-2-2-4- وضعیت امنیت شغلی.. 87

4-2-2-5- وضعیت روابط انسانی.. 87

4-2-2-6- وضعیت پایگاه اجتماعی.. 88

4-2-2-7- وضعیت رسمیت ساختار سازمانی.. 88

4-2-2-8- وضعیت تمرکز ساختار سازمانی.. 88

4-2-2-9- وضعیت پیچیدگی ساختار سازمانی.. 89

4-2-3- آزمون همبستگی پیرسون. 90

4-2-3-1- آزمون فرضیه اصلی.. 90

این مطلب را هم اگر خواستید بخوانید :

4-2-3-2- آزمون فرضیات فرعی.. 91

4-2-3-2-1- آزمون فرضیه فرعی اول. 91

4-2-3-2-2- آزمون فرضیه فرعی دوم. 92

4-2-3-2-3- آزمون فرضیه فرعی سوم. 93

4-2-4- رگرسیون. 94

4-2-5- آزمون تحلیل واریانس فریدمن.. 95

4-2-5-1 ازاین آزمون به منظور رتبه بندی ابعاد رضایت شغلی استفاده می شود. 95

4-2-5-2 ازاین آزمون به منظور رتبه بندی ابعاد ساختار سازمانی استفاده می شود. 97

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها

مقدمه. 99

5-1- نتایج حاصل از یافته های تحقیق.. 99

5-1-1- بحث درباره نتایج حاصل از آزمون کالموگروف-اسمیرنوف… 99

5-1-2- بحث درباره نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق.. 99

5-1-2-1- نتایج حاصل از فرضیه اخص اول. 99

5-1-2-2- نتایج حاصل از فرضیه اخص دوم. 100

5-1-2-3- نتایج حاصل از فرضیه اخص سوم. 101

5-1-2-4- نتایج حاصل از فرضیه اصلی.. 101

5-1-3- بحث درباره نتایج حاصل از آزمون فریدمن.. 103

5-2- بحث درباره نتایج حاصل از رگرسیون. 103

5-3-  پیشنهادها 104

5-3-1- پیشنهادهای کاربردی مبتنی بر نتایج به دست آمده از تحقیق.. 104

5-3-1-1- پیشنهادهای کاربردی مبتنی بر نتیجه فرضیه فرعی اول. 104

5-3-1-2- پیشنهادهای کاربردی مبتنی بر نتیجه فرضیه فرعی دوم. 105

5-3-1-3- پیشنهادهای کاربردی مبتنی بر نتیجه فرضیه فرعی سوم. 105

5-3-2- ارائه پیشنهادهای برای تحقیقات آتی.. 106

5-4- محدودیت های تحقیق.. 107

پیوست ها

پیوست 1ـ پرسشنامه تحقیق.. 109

پیوست 2ـ خروجی‌های SPSS. 115

منابع و مأخذ

منابع فارسی.. 132

منابع لاتین.. 136

 

چکیده انگلیسی. 137

 

فهرست جداول

جدول3-1:علائم آماری.. 72

جدول 3-2: شکل کلی و امتیازبندی پرسشنامه تحقیق.. 73

جدول 3-3: جدول شماره سوالات مربوط به هر متغیر و ابعاد آنها 74

جدول 3-4: آلفای کرونباخ مربوط به هر متغیر. 76

جدول 4-1: توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سن.. 79

جدول 4-2: توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تأهل.. 79

نمودار 4-1: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تأهل.. 80

جدول 4-3: توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب مدرک تحصیلی.. 80

نمودار 4-2: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب مدرک تحصیلی.. 81

جدول 4-4: توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سابقه کار. 81

نمودار 4-3: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سابقه کار. 82

جدول 4-5: توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سطح سازمان. 82

نمودار 4-4: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سطح سازمانی.. 83

جدول 4-6: توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب حقوق.. 83

نمودار 4-5: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب حقوق.. 84

جدول 4-7 : جدول بررسی وضعیت نرمال بودن متغیرهای تحقیق.. 85

جدول 4-8: وضعیت میانگین و انحراف معیار متغیرها 89

جدول 4-9: نتایج آزمون میانگین یک جامعه آماری متغیرها 90

جدول 4-10: نتایج آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه اصلی.. 91

جدول 4-11 نتایج آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه فرعی اول. 92

جدول 4-12 نتایج آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه فرعی دوم. 92

جدول 4-13 نتایج آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه فرعی سوم. 93

جدول 4-14 : خلاصه مدل. 94

جدول 4-15 : جدول ANOVA.. 94

جدول 4-16 : جدول ضرایب رگرسیون. 94

جدول 4-17 : اولویت بندی ابعاد رضایت شغلی برحسب میانگین رتبه با بهره گرفتن ازآزمون فریدمن.. 96

جدول 4-18 : معنی داری آزمون فریدمن ابعاد رضایت شغلی.. 96

جدول 4-19 : اولویت بندی ابعاد ساختار سازمانی برحسب میانگین رتبه با بهره گرفتن ازآزمون فریدمن.. 97

جدول 4-20 : معنی داری آزمون فریدمن ابعاد ساختار سازمانی.. 97

جدول 5-1 : نتایج آزمون فرضیه اخص اول. 100

جدول5-2 : نتایج آزمون فرضیه اخص دوم. 100

جدول 5-3 : نتایج آزمون فرضیه اخص سوم. 101

جدول 5-4 : نتایج آزمون فرضیه اصلی.. 101

جدول 5-5 : نتایج آزمون فریدمن برای ابعاد رضایت شغلی.. 103

جدول 5-6 : نتایج آزمون فریدمن برای ابعاد ساختار سازمانی.. 103

فهرست نمودارها

نمودار 4-1: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تأهل.. 80

نمودار 4-2: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب مدرک تحصیلی.. 81

نمودار 4-3: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سابقه کار. 82

نمودار 4-4: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سطح سازمانی.. 83

نمودار 4-5: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب حقوق.. 84

فهرست شکل ها

شکل (2 – 1)  ابعاد ساختاری و محتوایی سازمان 13

شکل (2ـ2): مدل طراحی شغل.. 30

شکل(2ـ3): علل و پیامدهای رضایت و عدم رضایت شغلی 35

شکل (2ـ4): ابعاد عملکرد 41

شکل(2-5) رابطه بین استرس ، رضایت و چهار بعد از توانمندسازی روانشناختی.. 65

شکل (2-6 ) مدل مفهومی تحقیق.. 67

 

 

چکیده

تحقیق حاضر تحت عنوان بررسی تاثیر «ابعاد ساختاری سازمان» بر «رضایت شغلی» کارکنان در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیمه قم انجام گرفته است. هدف از انجام آن، شناسایی ابعاد ساختار سازمانی و تاثیر «ابعاد ساختاری سازمان» بر «رضایت شغلی» در بین کارمندان در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیمه قم می باشد.

روش تحقیق مورد استفاده، توصیفی و از نوع همبستگی است و به روش پیمایشی انجام شده است. منظور سنجش متغیرهای « ابعاد ساختاری سازمان » و «رضایت شغلی» طبق تعریف و با توجه به متون نظری مربوط به آن و در تحقیقات پیشین، از پرسشنامه آقای سید محمد مقیمی بهره گرفته شده است که دارای روایی و پایایی مناسب، برای گردآوری داده ها می باشد.

پس از برآورد نمونه تحقیق با بهره گیری از فرمول کوکران، از روش نمونه گیری تصادفی ساده برای دسترسی به اعضای نمونه مورد استفاده قرار گرفت، که نمونه این تحقیق 81 نفر به دست آمد.

از آزمون همبستگی برای آزمون فرضیه های تحقیق بهره برداری شد،نتایج آزمون همبستگی پیرسون و اسپیرمن حاکی از وجود همبستگی مثبت بین ابعاد ساختاری سازمان و رضایت شغلی در بین کارکنان بود. در سطح اطمینان 95% فرضیه اصلی و هر 3 فرضیه، تأیید شدند.در مجموع ضریب همبستگی بین ابعاد ساختاری سازمان و رضایت شغلی 771/0 به دست آمد. همچنین از رگرسیون برای تأثیر بین این دو متغیر استفاده شد که پیچیدگی بیشترین تأثیر را بر رضایت شغلی داشت.

واژگان کلیدی:

ابعاد ساختاری سازمان، رسمیت، پیچیدگی، تمرکز، رضایت شغلی

مقدمه

سازمان سیستمی اجتماعی است که حیات و پایداری آن وابسته به وجود پیوند قوی میان اجزا و عناصر تشکیل­دهنده­ی آن است. نیروی انسانی جزء جدایی ناپذیر و از مهم­ترین ابزارها برای پیشبرد اهداف در هر سازمانی است و مطالعه رضایت کارکنان در محیط کار به دلیل اهمیت زیاد نیروی انسانی درمقایسه با سایر منابع درون سازمانی حائز اهمیت است (Houte,2006).

رضایت شغلی یکی از سازه هایی است که در ادبیات مدیریت و رفتار سازمانی بیشتر مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفته است. اهمیت رضایت شغلی به دلیل رابطه آن با دیگر پیامدهای سازمانی، شامل : غیبت، تعهد سازمانی، جابجایی شغلی و عملکرد است . با توجه به تأثیر سریع تغییرات محیطی بر روی سازمانها و شکل گیری تغییرات سازمانی این الزام ایجاد شده است که چگونگی حفظ کارکنان، تعهد و رضایت شغلی آنان را درک کنیم (smith,1992). رضایت شغلی برای مدت طولانی یک موضوع مهم در تحقیقات سازمان بوده است (hoppock,1935). به طوری که  بررسی­ها در این زمینه نشان می­دهد که از سال 1976 به بعد در این مورد بیش از 3000 مطالعه انجام شده است (اصل سلیمانی و دیگران،1386).رضایت شغلی از یک بعد به باور کارکنان از جنبه­ های مختلف و از طرف دیگر به ابعاد شغل مانند رضایت از طریق ارتباطات، همکاران، قدرشناسی و … تأکید می­ کند (Jackson et al,2005). برپایه­ فراتحلیل 44 پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه­های تهران با موضوع رضایت شغلی نتیجه گرفته شد که در مطالعات رضایت شغلی می­توان 3 گروه متغیر را تشخیص داد، گروه متغیرهای ماهیتی، سازمانی و فردی ( ازکیا و توکلی، 1385). ابعاد سازمانی مورد مطالعه در رضایت شغلی به ویژگی­های محیط کار و زمان انجام تحقیق بستگی دارند.

بطور کلی رضایت شغلی موضوعی است که تا حدود زیادی مربوط به برداشت­های شغلی افراد است و نمی­توان بطور مطلق و مستقل درباره­ی آن اظهارنظر کرد.اصولاٌ عبارت رضایت شغلی مفهومی است که عوامل مختلفی در شرایط مختلف برآن تأثیر می­گذارند مانند همکاران،شرایط اقتصادی، ساختارسازمانی،فقدان تلاش وتنوع در شغل، عدم توازن بین شرایط احراز شغل و خصوصیات تجربی و تحصیلی شاغل، فقدان نظام قدرشناسی و ارزشیابی(فقهی، فرهمند،1381).بنابراین  یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر رضایت شغلی ساختار سازمانی است. در این مطالعه ما روی ابعاد سازمانی رضایت شغلی و رابطه آن با ساختار سازمان (رسمیت، پیچیدگی و تمرکز) تمرکز داریم؛ که اغلب در مطالعات تاکنون این متغیرهای اثرگذار روی رضایت شغلی مورد توجه قرار نگرفته­اند (willem et al,2007).

 

 

1-1- بیان مسئله:

بدون تردید دنیای کنونی، دنیای سازمانهاست و متولیان این سازمانها انسانها هستند. انسانهایی که در کالبد سازمان روح میدمند و آن را به حرکت در آورده، اداره می کنند. سازمانها بدون وجود نیروهای انسانی نه تنها معنی و مفهومی ندارند، بلکه اداره آنها نیز میسر نخواهد بود. از اینرو نیروی انسانی شریف ترین و ارزشمندترین عامل تولید است. عامل انسانی در سازمان شامل همه افراد و کارکنان شاغل در سازمان اعم از مدیران متخصص، کارشناسان، کارمندان و کارگران در رده های مختلف شغلی می باشند. همچنین با وجود اینکه تقریبا همه سازمانها به سیستم فناوری مجهز شده اند، ولی همچنان برای ادامه حیات و بقای سازمان نقش عوامل انسانی به عنوان عامل اصلی و حیاتی و راهبردی کاملا مشهود است و  موثرترین رکن تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به حساب می آید. منابع انسانی به تصمیمات سازمانی شکل بخشیده و مشکلات آن را برطرف می کنند و بهره وری را عینیت می بخشند، سودآوری سازمان به انسان وابسته است. به همین جهت، با عامل انسانی باید در نهایت احترام و عزت برخورد شود، زیرا سالها وقت صرف میشود و سرمایه های فراوانی هزینه میگردد تا انسانهای متخصص، فهیم و متعهد تربیت شوند و پس از سالها برنامه ریزی به اوج بازدهی برسند. رضایت شغلی نشان دهنده نگرش کارکنان نسبت به شغل خود از جنبه های مختلف است. سه دسته متغیر ماهیتی، سازمانی و فردی برای تاثیر روی رضایت شغلی شناخته شده اند که از میان متغیرهای سازمانی، ساختار سازمانی و سه بعد اصلی آن یعنی تمرکز، رسمیت و پیچیدگی بر روی رضایت کلی از شغل و ابعاد آن یعنی رضایت از ماهیت کار، سرپرست و… مورد بررسی قرار گرفته اند (دهقانپور، 1389).

اهمیت رضایت شغلی به دلیل رابطه آن با دیگر پیامدهای سازمانی شامل: غیبت، تعهد سازمانی، جابجایی شغلی و عملکرد است. با توجه به تاثیر سریع تغییرات محیطی بر روی سازمانها و شکل گیری تغییرات سازمانی این الزام ایجاد شده است که چگونگی حفظ کارکنان، تعهد و رضایت شغلی آنان را درک کنیم (smith,1992). رضایت شغلی از یک بعد به باور کارکنان از جنبه های مختلف و از طرف دیگر به ابعاد شغل مانند رضایت از طریق ارتباطات، همکاران، قدر شناسی تاکید میکند. (Jackson et al,2005). رضایت شغلی موضوعی است که تا حدود زیادی مربوط به برداشتهای شغلی افراد است و نمی توان بطور مطلق و مستقل درباره آن اظهار نظر کرد. رضایت شغلی مفهومی است که عوامل مختلفی در شرایط مختلف بر آن تاثیر می گذارند مانند همکاران، شرایط اقتصادی، ساختار سازمانی، فقدان تلاش و تنوع در شغل، عدم توازن بین شرایط احراز شغل و خصوصیات تجربی و تحصیلی شاغل، فقدان نظام قدرشناسی و ارزشیابی (فقهی، هنرمند، 1381). بنابراین یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر رضایت شغلی ساختار سازمانی است. ساختار سازمانی چارچوب روابط حاکم بر مشاغل، سیستم ها و فرایندهای عملیاتی و افراد و گروه هایی است که برای نیل به هدف تلاش می کنند (jamz,1998). ساختار یک سازمان را می توان مجموعه راه هایی دانست که طی آن فعالیتهای سازمان به وظیفه های شناخته شده تقسیم ومیان این وظیفه ها هماهنگی تامین می شود.(مینتزبرگ، 1388)  بنابراین ساختار سازمانی روابط در سازمان و نیز جایگاه افراد در سازمان و حدود ودامنه اختیارات آنها را مشخص می کند.

در تعیین ابعاد ساختاری سازمان عوامل زیادی را برشمرده اند از جمله این عوامل می توان به اجزای اداری، استقلال، تمرکز، پیچیدگی، تفویض اختیار، رسمیت، ترکیب، حرفه گرایی، حیطه کنترل، تخصص گرایی، استاندارد کردن و حیطه عمودی اشاره کرد (استیفن رابینز، 1388)؛ که اکثر نظریه پردازان سازمانی از میان آنها روی سه بعد تمرکز، رسمیت و پیچیدگی اتفاق نظر دارند. پیچیدگی به میزان تفکیکی که در سازمان وجود دارد اشاره می کند که به سه قسم تفکیک افقی، عمودی و جغرافیایی تقسیم می شود (همان منبع). رسمیت[1] یعنی حدی که یک سازمان برای جهت دهی رفتار کارکنانش به قوانین، مقررات و رویه ها متکی است و میزان یا حدی است که مشاغل سازمانی استاندارد شده اند.(همان منبع). تمرکز[2] به این معناست که مرکز ثقل تصمیم گیری در راس سلسله مراتب سازمانی قرار داشته باشد به عبارت دیگر، اختیار تصمیم گیری در سازمان محدود به راس سازمان بوده و تمامی یا حداقل اکثریت تصمیمات سازمان توسط مدیران ارشد اتخاذ شده و به سطوح سازمان و قاعده هرم سازمانی جریان می یابد (همان منبع).

از آنجا که در میان عوامل رضایتمندی، سه بعد فوق از ساختار سازمان نقشی برجسته دارد، قلمرو این رساله نیز تنها محدود می شود به بررسی تاثیر ابعاد ساختار سازمانی (تمرکز، پیچیدگی و رسمیت) بر کارکنان دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. در همین راستا این تحقیق در صدد پاسخگویی به این پرسشهاست:

1. آیا ابعاد ساختاری سازمان (تمرکز، پیچیدگی و رسمیت) بر رضایت شغلی کارکنان دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، تاثیر دارد؟
2. میزان تاثیر بخشی تمرکز، پیچیدگی و رسمیت بر رضایت کارکنان دفتر تبلیغات تا چه حدی است؟

 

 

1- 2- اهمیت و ضرورت تحقیق:

میزان رضایت شغلی معرف نگرش مثبت یا منفی فرد از شغل خود است و متأثر از عوامل متعددی می باشد (سید جوادین،1381). رضایت شغلی می تواند به عنوان یک رویکرد جهانی از احساسات و عواطف درک