فهرست اشکال و نمودارها :
| عنوان | صفحه | |
| شکل 2-1، مدل مفهومی اولیه ………………………………………………………………………………….. | 58 | |
| نمودار 3-1، سنگریزه ……………………………………………………………………………………………….. | 78 | |
| نمودار 4-1، توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب جنسیت …………………………………………. | 88 | |
| نمودار 4-2، توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب تأهل ……………………………………………… | 89 | |
| نمودار 4-3، توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب افراد تحت تکفل …………………………….. | 90 | |
| نمودار 4-4، توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب سن ………………………………………………. | 91 | |
| نمودار 4-5، توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب تحصیلات ……………………………………… | 92 | |
| نمودار 4-6، توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب اشتغال …………………………………………… | 93 | |
| نمودار 4-7، توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب سابقه کار ………………………………………. | 94 | |
| نمودار 4-8، توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب سابقه بیمه ……………………………………… | 95 | |
| نمودار 4-9، وضعیت عوامل مؤثر در برقراری مستمری بازنشستگی بر حسب جنسیت ……. | 97 | |
| نمودار 4-10، وضعیت عوامل مؤثر در برقراری مستمری بازنشستگی بر حسب تأهل ……….. | 98 | |
| نمودار 4-11، وضعیت عوامل مؤثر در برقراری مستمری بازنشستگی بر حسب تحصیلات … | 99 | |
| نمودار 4-12، وضعیت عوامل مؤثر در برقراری مستمری بازنشستگی بر حسب اشتغال …….. | 100 | |
| شکل 2-1، مدل مفهومی نهایی ………………………………………………………………………………… | 140 | |
فهرست پیوست ها :
| عنوان | صفحه | |
پیوست الف، آمار بیمه شدگان شعبه یک سازمان تأمین اجتماعی قم ……………………………….
|
150 | |
| پیوست ب، اولویتهای پژوهشی سازمان تأمین اجتماعی در سال 1391 ……………………….. | 151 | |
| پیوست پ، پرسشنامه تحقیق …………………………………………………………………………………….. | 153 | |
| پیوست ت، خروجیهای حاصل از آزمون ضریب آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS ……… | 155 | |
| پیوست ث، خروجیهای حاصل از آزمون تحلیل عامل در نرم افزار SPSS …………………… | 156 | |
| پیوست ج، خروجیهای حاصل از آزمونهای توصیفی در نرم افزار SPSS ………………….. | 159 | |
| پیوست چ، خروجیهای حاصل از آزمون فرضیهها در نرم افزار SPSS ……………………….. | 165 | |
| پیوست ح، خروجیهای حاصل از آزمون رتبه بندی عوامل و شاخصها در نرم افزار SPSS | 168 | |
چکیده
پرداخت مستمری بازنشستگی از اساسیترین تعهدات و خدمات سازمان تأمین اجتماعی است که متضمن آسایش و رفاه افراد در دوران پیری میباشد. اقدام
این مطلب را هم اگر خواستید بخوانید :
خرید پایان نامه ارشد : شکایات اجرایی
به پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر در برقراری این خدمت مهم، در جهت گسترش آن صورت گرفته است. این تحقیق در دوره زمانی آبان 1391 تا شهریور 1392 به روش توصیفی و پیمایشی انجام گرفته و جهت گردآوری اطلاعات از رجوع به اسناد و مدارک، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است.
تعداد 191 نمونه، بهصورت تصادفی از جامعهآماری تحقیق انتخاب گردیده که شامل 8123 نفر بیمهشدهای است که بیمهپردازی را از شعبه یک سازمان تأمین اجتماعی قم شروع کرده و تا پایان آذرماه 1391، با وجود کسب شرط سنی برقراری مستمری بازنشستگی که برای مردان حداقل 60سال و برای زنان حداقل 55 سال است، شرط سابقه بیمهای را که حداقل 20 سال میباشد، احراز ننموده و هنوز بازنشسته نشده اند.
یافتههای پژوهش بیانگر آن است که 7/85% نمونههای بررسی شده، بیش از 40 سال سابقه کار داشته و67% آنان از سطح سواد مناسب برخوردار نمیباشند . همچنین نتایج تحقیق نشان میدهد مهمترین عوامل مؤثر در برقراری مستمری بازنشستگی به ترتیب اولویت عبارتاند از : برنامههای حمایت از کارگران، رفتار بیمهای کارفرما، آموزش و اطلاع رسانی قوانین سازمان تأمین اجتماعی، قوانین سازمان تأمین اجتماعی، توان اقتصادی بیمهشده و کارفرما.
واژگان کلیدی : تأمین اجتماعی، مستمری بازنشستگی، بیمهشده، کارفرما، سابقه بیمه
مقدمه
پدیده ((بیمه))[1] یکی از ارزشمندترین دستاوردهای بشر در مواجهه با حوادث و تأمین برخی نیازهای اقتصادی، اجتماعی و روانی است که نه تنها به جبران خسارت ها می پردازد، بلکه با تأمین نیازهای آینده فرد و اعضای خانواده او در ارتقای سطح زندگی وآرامش خاطر افراد و همچنین درایجاد بستری مطمئن جهت رشد و توسعه اقتصادی نقش بهسزایی دارد؛ به نحوی که پویایی حیات اجتماعی و به تبع آن شکوفایی استعدادها و افزایش کارایی و بهره وری را به دنبال خواهد داشت.
بشر به مقتضای هوش و توانایی خود برای ادامه حیات در جهت مبارزه با حوادث، سعی میکند نیازهای آینده خویش را پیش بینی کرده و خود را برای روزهای آتی آماده نماید. لذا یکی از راههایی که همیشه مورد توجه بوده، پسانداز و کنار گذاشتن قسمتی از درآمد به منظور جبران خسارات در آینده و یا استفاده از آن در روزهای پیری و ناتوانی است اما آیندهنگری و پس انداز یک فرد در تأمین آینده خود به تنهایی کافی نیست، چراکه ممکن است خسارات قبل از پس انداز کافی اتفاق بیفتد و یا دامنه آن به اندازه ای باشد که پس انداز یک فرد به تنهایی جوابگو نباشد؛ بنابراین لزوم پس انداز دسته جمعی وگروهی متشکل از افراد و یا واحدهای اقتصادی در مواجه با خسارات مطرح میشود، چراکه همه اعضای گروه همزمان دچار خسارت نمیشوند و در این صورت پیوسته قدرت مقابله با خطرات وجود خواهد داشت. این مکانیزم جمعآوری ذخایر جمعی وتأمین خسارتهای احتمالی تحت مکانیزم ((بیمه)) انجام میشود.
ازطرف دیگر یکی از وظایف اصلی دولتها، توزیع عادلانه ثروت بین اقشار یک جامعه است وبرای این منظور که امروزه به ((عدالت اجتماعی))[2] تعبیر میشود، نقشهای مختلفی برای دولتها در نظر گرفته شده است که یکی از این نقشها، اجرای ((برنامههای تأمین اجتماعی))[3] میباشد که مراد از آن کاهش مخاطرات زندگی وحمایت از افراد جامعه است و کلیه سیاستهای اجتماعی و برنامههایی
را در بر می گیرد که با پرداخت پول و ارائه خدمات و بیمههای اجتماعی و تأمین خدمات درمانی رایگان یا کم هزینه، مردم را در برابر کاهش یا قطع درآمد حاصل از بیکاری، پیری، بیماری و از کارافتادگی و تأمین معاش افراد خانواده پس از مرگ سرپرست، حمایت می کند.
یکی از برنامههای مهم و فراگیر تأمین اجتماعی، برنامه ((بازنشستگی))[4] است که به جرأت میتوان گفت توانایی بهرهمندی از این نیاز، دغدغه اغلب افراد جامعه است؛ نیازی که بهدلیل ناتوانی در دوران پیری جهت امرار معاش، جدا از ضرورت اقتصادی در مسائل اجتماعی هم، نمود دارد.
در تحقیق حاضر سعی میشود به آسیب شناسی برنامه بازنشستگی سازمان تأمین اجتماعی در ایران پرداخته شده و عوامل مؤثر در برقراری مستمری بازنشستگی، مورد بررسی قرار گیرد تا به امید پروردگار در برطرف نمودن این نیاز مهم در جهت گسترش عدالت اجتماعی، مؤثر واقع شود.
فصل اول
……………………………………….
کلیات تحقیق
……………………………………….
1-1 مقدمه
در این فصل تصویری کلی از تحقیق ارائه میشود، بهاینصورت که ابتدا سؤالات اصلی تحقیق در قالب بیان مسئله مطرح شده و سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بحث قرار می گیرد. در ادامه، اهداف و فرضیههای موردنظر محقق بیان شده و پس از آن به خلاصه ای از روش تحقیق اشاره میگردد. در پایان فصل نیز، تعریف مفاهیم و اصطلاحات تحقیق به تفکیک نظری و عملیاتی مطرح میشود.
1-2 بیان مسئله
در سنین بالا درحالی که قدرت کسب درآمد شخص معمولاً متوقف میشود ویا بهطور قابل ملاحظهای کاهش مییابد، هزینه ها ادامه پیدا میکنند. شخص ممکن است از طریق پس انداز و سرمایهگذاری در دوران کاری، خود را برای بازنشستگی آماده کند ولی پس انداز نه تنها بدون زحمت نیست بلکه منظم هم نیست و مبالغ مورد نیاز ممکن است خیلی زیاد باشد و وجوه لازم نامحدود میباشند چراکه بستگی به طول دوران بازنشستگی دارد. (ونوس و گودرزی، 1385، ص277) همچنین اثراتی چون تورم نیز در کاهش قدرت خرید پس انداز حاصله، نقش بهسزایی دارد؛ بنابراین پس انداز دسته جمعی در قالب مکانیزم بیمه، جهت کفایت مبالغ مورد نیاز ضرورت می یابد. در این حالت، چون همه اعضای گروه همزمان به سن پیری نمی رسند، قدرت پرداخت مستمری با مدیریت و برنامه ریزی دقیق همراه سرمایهگذاری مطمئن، پیوسته وجود دارد.
دراغلب کشورها این مکانیزم با حمایت دولت در قالب برنامههای تأمین اجتماعی در جهت تسهیل امکانات و تأمین زندگی افراد در سنین پیری ارائه میشود؛ در ایران نیز سازمان تأمین اجتماعی با پوشش بیش از 36 میلیون بیمهشده[5]، متولی اصلی برنامههای بازنشستگی میباشد و در حالی که دراین سازمان تلاشهای بسیاری دراین خصوص صورت گرفته که تا پایان آذرماه 1391، وجود بیش از 2 میلیون نفر مستمریبگیر و دستورالعملهای متعدد در سالهای متمادی، گواه بر این مدعاست اما هنوز وجود دارند بیمهشدگانی که به سنین بازنشستگی رسیده و از این خدمات بهرهمند نشده اند.
با رجوع به واحد مستمریهای شعب تأمین اجتماعی بهراحتی میتوان افرادی را مشاهده نمود که پس از سالها کار سخت بهخصوص در مشاغل کارگری، به امید بازنشستگی به شعب مراجعه کرده و با این واقعیت تلخ روبهرو میشوند که سابقه فعلی شان جهت برقراری مستمری، کافی نمیباشد ( شرط برقرای مستمری بازنشستگی داشتن 20سال سابقه، همراه داشتن حداقل 60سال سن برای مردان و 55 سال سن برای زنان میباشد،)[6] و بایستی سالهای دیگری به بیمهپردازی ادامه دهند؛ این در حالی است که شواهد نشان میدهد بسیاری از این افراد از نوجوانی مشغول به کار بوده و در بسیاری موارد، خیلی بیشتر از 20 سال، سابقه کاری دارند اما به دلایلی که موضوع تحقیق حاضر است، سابقه ثبتی شان کمتر از واقعیت بوده و در بسیاری موارد قابل پیگیری قانونی، جهت ثبت نمیباشد.
به عنوان نمونه در شعبه یک سازمان تأمین اجتماعی استان قم تا پایان آذرماه 1391 از 88770 [7] نفر بیمهشده اصلی، 19196 نفرآن، بیمهپردازی را از این شعبه آغاز نموده و دارای شرط سنی دریافت مستمری (مرد60 سال و زن 55 سال) میباشند؛ ولی تنها 9513 نفر موفق به دریافت خدمات بازنشستگی شدهاند و8123 نفر، باقیمانده هنوز از این خدمات محروم هستند که با افزایش سن ایشان و عدم توانایی انجام کار وبه تبع آن عدم توانایی ادامه بیمهپردازی و در نتیجه عدم احراز شرط سابقه (20سال) شاید هیچ وقت موفق به دریافت مستمری نگردند که این امر همراه تصورعدم توانایی امرار معاش بهعلت کهولت سن در آینده وعدم برخورداری از خدمات درمانی، به مهمترین دغدغه ایشان وخانوادههایشان بدل شده و آنان را با تهدیدی جدی روبهرو کرده است، به نحوی که خود را در بنبستی دیده که نه راه پیش(عدم توانایی بیمهپردازی) و نه راه پس(جهت ثبت سابقه کاری گذشته بهدلیل موانع قانونی) داشته اند و چنان آنان را دچار یاس و ناامیدی می نماید که آثار آن در سلامتی فردی و اجتماعی ایشان نمود پیدا میکند.
بنابراین در این تحقیق، باتوجه به آسیب شناسی فرایند برقراری مستمری بازنشستگی و یافتن ریشه ها وعوامل مؤثر بر برقراری تعهد مذکور در شعبه یک سازمان تأمین اجتماعی استان قم که در واقع ناشی از میزان موفقیت این سازمان در ارائه خدمات مذکور میباشد، میتوان انتظار داشت از یک سو نحوه ارائه خدمات از طریق سازمان تأمین اجتماعی واز سوی دیگر توانایی دریافت خدمات بهوسیله بیمهشدگان افزایش یابد.
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
عدم توانایی امرار معاش بهعلت عدم توانایی انجام کار بیمهشدگانی که به سن پیری می رسند ونمیتوانند از مستمری بازنشستگی بهرهمند گردند، باعث به خطر افتادن سلامت روحی وجسمی آنان و خانوادههایشان میشود که این موضوع در بعضی موارد به ناهنجاریهای اجتماعی نیز منجر میگردد و جوامع را در معرض تهدیدی جدی قرار میدهد؛ لذا اهمیت گسترش وتوانایی بهرهمندی از خدمات مستمری تأمین اجتماعی، پیوسته مورد توجه قرار گرفته است؛ در ایران نیز این ضرورت را میتوان در اصل بیست و نهم قانون اساسی وچشم انداز سازمان تأمین اجتماعی که در ذیل آمده است دنبال نمود :
- اصل بیست ونهم قانون اساسی :
(( برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، از کارافتادگی، بیسرپرستی، درراهماندگی، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبتهای پزشکی بهصورت بیمه و غیره حقی
