5-1-4 نتایج و یافته‌های پژوهش در ارتباط با فرضیه فرعی سوم. 122
فهرست مطالب
عنوان صفحه
5-2 پیشنهادها 126
5-2-1 پیشنهادهای اجرایی.. 126
5-2-2 پیشنهاد به پژوهشگران آینده 128
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول 2- 1: تاثیرپذیری شاخص‌های خرد فضای کسب و کار از شاخص‌های کلان. 16
جدول 2- 2: عوامل و وزن آنها در شاخص ICRG.. 24
جدول 2- 3:امتیاز ایران در شاخص ICRG طی سال‌های مختلف…. 25
جدول 2- 4: امتیاز و رتبه‌بندی ایران برای شاخص ریسک فضای کسب و کار EIU.. 26
جدول 2- 5: رتبه آزادی اقتصادی ایران بر اساس طبقه‌بندی موسسه فریزر. 27
جدول 2- 6: شاخص‌های آزادی اقتصادی بنیاد هریتیج و رتبه ایران در این شاخص‌ها 30
جدول 2- 7: رتبه شاخص و زیرشاخص‌های فضای کسب وکار ایران. 32
جدول 2- 8: مقایسه شاخص‌های جهانی فضای کسب و کار. 34
جدول 2- 9: مقایسه رتبه فضای کسب وکار ایران با کشورهای حاضر در منطقه سند چشمانداز. 44
جدول 3- 1: شاخص‌های تعیین‌کننده فضای کسب وکار به همراه شماره سوال‌های مربوط به آن. 77
جدول4- 1: تحلیل توصیفی شاخص‌های سنجش فضای کسب و کار. 84
جدول4- 2: امتیاز زیرشاخص‌ها و شاخص‌های اصلی و وضعیت کسب و کار. 86
جدول4- 3: احتمال میانگین شاخص‌های فضای کسب و کار در بازه‌های مختلف…. 91
جدول4- 4: مقایسه وضعیت کسب و کار در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان و کشور. 92
جدول4- 5: نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه شاخص شروع کسب و کار. 93
جدول4- 6: نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه شاخص اخذ مجوزهای ساخت و ساز. 94
جدول4- 7: نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه شاخص اخذ مجوزهای ساخت و ساز. 95
جدول4- 8: نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه شاخص ثبت مالکیت دارایی‌ها 96
جدول4- 9: نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه شاخص اخذ اعتبار. 97
جدول4- 10: نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه شاخص حمایت از سرمایه‌گذاران. 98
جدول4- 11: نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه شاخص سهولت پرداخت مالیات… 99
این مطلب را هم اگر خواستید بخوانید :
جدول4- 12: نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه شاخص تجارت فرامرزی.. 100
جدول4- 13: نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه شاخص اجرای قراردادها 101
جدول4- 14: نتایج آزمون مقایسه میانگین دو جامعه شاخص انحلال فعالیت… 102
جدول4- 15: نتیجه آزمون همبستگی پیرسون شاخص شروع کسب و کار با سابقه شرکت‌های دانش بنیان. 103
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول4- 16: نتیجه آزمون همبستگی پیرسون شاخص اخذ مجوز ساخت و ساز با سابقه شرکت‌های دانش‌بنیان 104
جدول4- 17: نتیجه آزمون همبستگی پیرسون شاخص استخدام نیروی کار با سابقه شرکت… 104
جدول4- 18: نتیجه آزمون همبستگی پیرسون شاخص ثبت مالکیت دارایی‌ها با سابقه شرکت… 105
جدول4- 19: نتیجه آزمون همبستگی پیرسون شاخص اخذ اعتبار با سابقه شرکت… 105
جدول4- 20: نتیجه آزمون همبستگی پیرسون شاخص حمایت از سرمایه‌گذاران با سابقه شرکت… 106
جدول4- 21: نتیجه آزمون همبستگی پیرسون شاخص سهولت پرداخت مالیات با سابقه شرکت… 106
جدول4- 22: نتیجه آزمون همبستگی پیرسون شاخص تجارت فرامرزی با سابقه شرکت… 107
جدول4- 23: نتیجه آزمون همبستگی پیرسون شاخص اجرای قراردادها با سابقه شرکت… 107
جدول4- 24: نتیجه آزمون همبستگی پیرسون شاخص انحلال فعالیت با سابقه شرکت… 108
جدول4- 25: دسته‌بندی فعالیت‌های شرکت‌های پاسخ‌دهنده به پرسش‌نامه. 108
جدول4- 26: نتایج آزمون کولوموگوروف اسمیرنوف… 109
جدول4- 27: نتیجه آزمون تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) برای شاخص شروع کسب و کار. 110
جدول4- 28: نتیجه آزمون تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) برای شاخص اخذ مجوز ساخت و ساز. 110
جدول4- 29: نتیجه آزمون تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) برای شاخص استخدام و اخراج نیروی کار 111
جدول4- 30: نتیجه آزمون تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) برای شاخص ثبت مالکیت دارایی‌ها 111
جدول4- 31: نتیجه آزمون تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) برای شاخص اخذ اعتبار. 111
جدول4- 32: نتیجه آزمون تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) برای شاخص حمایت از سرمایه‌گذاران 112
جدول4- 33: نتیجه آزمون تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) برای شاخص سهولت پرداخت مالیات… 112
جدول4- 34: نتیجه آزمون تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) برای شاخص تجارت فرامرزی.. 113
جدول4- 35: نتیجه آزمون تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) برای شاخص اجرای قراردادها 113
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول4- 36: نتیجه آزمون کروسکال – والیس برای شاخص خاتمه فعالیت… 114
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار2- 1: مقایسه ایران با کشورهای منتخب از نظر شاخص شروع کسب وکار در سال 2013. 45
نمودار2- 2: مقایسه ایران با کشورهای منتخب از نظر شاخص کسب مجوزهای ساخت و ساز در سال 2013. 47
نمودار2- 3: مقایسه ایران با کشورهای منتخب از نظر شاخص استخدام و اخراج نیروی کار در سال 2013. 48
نمودار2- 4: مقایسه ایران با کشورهای منتخب از نظر شاخص ثبت مالکیت در سال 2013. 50
نمودار2- 5: مقایسه ایران با کشورهای منتخب از لحاظ شاخص اخذ اعتبار در سال 2013. 51
نمودار2- 6: مقایسه ایران با کشورهای منتخب از لحاظ شاخص حمایت از سرمایه‌گذاران در سال 2013. 52
نمودار2- 7: مقایسه ایران با کشورهای منتخب از لحاظ شاخص سهولت پرداخت مالیات در سال 2013. 54
نمودار2- 8: مقایسه ایران با کشورهای منتخب از لحاظ شاخص تجارت فرامرزی در سال 2013. 55
نمودار2- 9: مقایسه ایران با کشورهای منتخب از لحاظ شاخص اجرای قراردادها در سال 2013. 57
نمودار2- 10: مقایسه ایران با کشورهای منتخب از لحاظ شاخص انحلال فعالیت در سال 2013. 58
نمودار4- 1: رتبه‌بندی شاخص‌های سنجش فضای کسب و کار توسط مدیران شرکت های دانش بنیان. 115
نمودار4- 2: رتبه‌بندی شاخص‌های سنجش فضای کسب و کار توسط مدیران شهرک علمی و تحقیقاتی.. 116
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل 2- 1: جایگاه و محدوده فضای کسب و کار……………………………………………………………………….18
شکل3- 1: مدل مفهومی پژوهش…. 74
| فصل اول | |
| کلیات پژوهش |
مقدمه:
منظور از فضای کسب و کار، عوامل موثر بر عملکرد واحدهای اقتصادی مانند کیفیت دستگاه‌های حاکمیت، ثبات قوانین و مقررات، کیفیت زیرساخت‌ها و … است که تغییر دادن آنها فراتر از اختیارات و قدرت مدیران بنگاه‌های اقتصادی است. (میدری و قودجانی، 1387).
نرخ بالای بیکاری از مشکلات جدی و چالشی اقتصاد کشور است به نحوی‌که براساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران 12.1 درصد جمعیت فعال کشور بیکار هستند. طبق نتایج مطالعه بانک جهانی یکی از دلایل بیکاری بلندمدت در ایران نامساعد بودن فضای کسب و کار است.
اگرچه بخشی از ناملایمات ایجاد شده در بازار کار به عوامل ناشی از جانب عرضه از جمله رشد بالای جمعیت، افزایش نرخ مشارکت زنان، افزایش سن ازدواج وعدم تطابق تخصص‌های نیروی کار با نیازهای بازار بازمی گردد، لیکن نبایستی از نظر دور داشت که بسیاری از مشکلات مبتلا به بازار کار با فضای کسب و کار و دیوانسالاری به هم تنیده و پرپیچ و خم و بار سنگین قوانین و مقررات و مراحل اجرایی اخذ مجوز شروع به کار و نااطمینانی‌های مستولی بر تقاضای نیروی کار از سوی بنگاه‌های اقتصادی گره خورده است. به همین واسطه مدیریت موفق اقتصادکلان و همچنین اجرای سیاست‌های
ریسک‌های عاملان خصوصی و برداشتن موانع رقابت و اصلاح نظام کسب وکار است. (احمدی، 1390). علاوه بر این شرایط اقتصادی، صنعتی، فرهنگی و اجتماعی کشور به گونه‌ای پیش رفته است که انبوه فارغ‌التحصیلان را به دنبال داشته است، ضرورت توجه به توسعه کارآفرینی را بیش از گذشته آشکار می‌سازد. به دلیل نقش و اهمیت کارآفرینان در روند توسعه و رشد اقتصادی، بسیاری از دولت‌ها در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تلاش می‌کنند با بهره‌برداری از دستاوردهای تحقیقاتی زمینه توسعه کارآفرینی در جامعه را فراهم سازند از این رو در طی چند دهه گذشته پارک‌های علم و فناوری به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی و حلقه‌ای از توسعه اقتصادی، در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و مشاغل مبتنی بر کارآفرینی مورد توجه قرار گرفته‌اند. (ایزدیان، 1390)
در ادامه‌ی این فصل، ابتدا مسأله‌ی پژوهش شرح داده و بیان خواهد شد. سپس اهداف، سوالات و فرضیه‌های پژوهش بیان شده و روش دستیابی به اهداف، پاسخ به سوالات و رد یا تأئید فرضیه‌های پژوهش در قسمت روش پژوهش توضیح داده خواهند شد. پس از آن اهمیت و ضرورت پژوهش، کاربرد نتایج آن و محدودیت‌های پژوهش بیان خواهند شد. در پایان واژه‌های کلیدی پژوهش تعریف خواهند شد.
1-1 شرح و بیان مساله پژوهش
هرچند واژه فضای کسب و کار در دهه‌های اخیر به عنوان یکی از کلید واژه‌های مهم در مباحث اقتصاد کلان مطرح شده است، با تأملی در مباحث انجام شده پیرامون توسعه اقتصادی و پیش نیازهای یک اقتصاد شکوفا و رو به رشد خواهیم دید که این مفهوم همواره مورد توجه صاحب نظران و اندیشمندان بوده است. در سال‌های اخیر این مفهوم با دقت و ظرافت بیشتری مورد توجه اقتصاددانان قرارگرفته است و صاحب نظران کوشیده‌اند این مفهوم را با دقت و حساسیت بیشتری مورد توجه قرار دهند.
منظور از فضای کسب و کار، عوامل موثر بر عملکرد واحدهای اقتصادی مانندکیفیت دستگاه‌های حاکمیت، ثبات قوانین و مقررات، کیفیت زیرساخت ها و … است که تغییر دادن آنها فراتر از اختیارات و قدرت مدیران بنگاه‌های اقتصادی است. (میدری و قودجانی، 1387).
از آنجایی‌که توسعه بخش خصوصی در یک اقتصاد بازار بر مجموعه پیچیده‌ای از قوانین، زیرساختهای گسترده فیزیکی و نهادی، محیط با ثبات اقتصاد کلان، توسعه بازارهای مالی، جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی توسعه صنایع کوچک و متوسط، مقررات بازار کار، سیستم های ارتقاء فناوری، آموزش و یادگیری مبتنی است تا در مسیر تغییر دایمی ابعاد توسعه، توانایی حرکت همگام با این تغییرات را داشته باشد و فراهم شدن این مجموعه به منظور پیاده‌سازی الگوی توسعه در یک اقتصاد به صورت خودکار اتفاق نمی‌افتد، لذا ایجاد زیرساخت های نهادی و زیربنایی برای توسعه و رفع موانع کسب و کار از الزامات اولیه اجرای این سیاست و در زمره وظایف ضروری دولت و نهادهای مدنی ازجمله اتاق بازرگانی و تولیت اصناف است. آنچه مسلم است اصلاح فضای کسب و کار و بهبود شاخص‌های مزبور در عرصه جهانی نه تنها گامی مثبت و اساسی در جهت تقویت جنبه مشارکت بخش خصوصی در عرصه اقتصاد ، ارتقا سطح اشتغال و تولید در کشور محسوب می‌شود، بلکه بطور قطع سیگنالی مهم برای استقبال سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به کشور و ارتقا و تسهیل جریان ورود فناوری به کشور به شمار می‌رود. رشد و توسعه اقتصادی از مهمترین اهداف جوامع بشری است. لازمه دستیابی به این هدف ایجاد و گسترش فعالیت اقتصادی است و مهمترین پیش شرط فعالان اقتصادی جهت فعالیت، وجود ثبات، آرامش و به عبارت دیگر امنیت اقتصادی در کشور است به نحوی که سرمایه گذاران بتوانند با انجام محاسبات بلندمدت نتیجه تولید، توزیع و سرمایه گذاری خود را پیش بینی کنند. امنیت اقتصادی را می توان طبق برخی از تعاریف، آزادی از هر نوع ترس، شک و ابهام در کم توجهی یا بی توجهی به تعهدات و مطالبات و در عین حال حصول اطمینان از برخورداری از ثمره فعالیت‌هایی دانست که در زمینه تولید ثروت، توزیع و مصرف آن صورت می‌گیرد که خود موجب بالارفتن استانداردهای زندگی و رشد اقتصادی پایدار می شود. (شیرکوند، 1390)
تا به امروز، صاحب‌نظران و سیاست‌گذاران در کشورهای مختلف به منظور دستیابی به رفاه و حل مشکلات اقتصادی جامعه (توسعه اقتصادی) راهبردهای مختلفی را برگزیده‌اند. بهبود محیط کسب و کار امروزه به عنوان یک راهبرد شناخته شده اقتصادی مد نظر قرار می گیرد. از دید برخی صاحب نظران، این راهبرد، مکمل و حتی پیش نیاز راهبرد خصوصی‌سازی است؛ برخی نیز بر این باورند رفع موانع بخش خصوصی یا همان بهبود محیط کسب و کار باید جایگزین خصوصی سازی شود. این راهبرد را جوزف استیگلیتز برنده نوبل اقتصاد،”رشد بخش خصوصی از پایین” و ژانوس کورنای، اقتصاددان مشهور دانشگاه هاروارد، “رشد طبیعی بخش خصوصی” نامیدند. (میدری و قودجانی،1387).
پارک‌ها و مراکز رشد علم و فناوری از جمله زیر ساخت‌های ایجاد شده برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شوند. در حال حاضر این مراکز با حمایت مالی، معنوی و قانونی، ارائه تجهیزات و امکانات لازم، مشاوره و تامین فضای کاری وظیفه کمک به ایجاد و رشد شرکت‌های دانش‌بنیان را بر عهده دارند. (مهدوی و همکاران،1387).
پارک‌ها و مراکز رشد علم و فناوری از زیر ساخت‌های تکنولوژیکی توسعه کشورها محسوب می‌شود، فعالیت اثربخش این مراکز و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به کاربردی شدن دستاوردهای حاصل از دانشگاه می‌انجامد و به ارتباط کارآمد دانشگاه و صنعت کمک می‌کند و منجر به کاهش مخاطره های ناشی از فقدان تجربه، امکانات و منابع می‌گردد. )بنارد و همکاران (2009پژوهش‌ها نشان می‌دهد شرکت‌های مستقر در پارک‌های علمی از اثربخشی سازمانی بیشتری نسبت به شرکت‌های غیر مستقر برخوردارند ).کولومبز و دلمستر، .(2002 حمایت مراکز رشد از دانش آموختگان دانشگاهی، کارآفرینان و متخصصانی که منابع لازم برای ورود به عرصه کار و صنعت در اختیار ندارند، زمینه رشد و توسعه کسب وکار را فراهم می‌سازد. کسب وکارهای کوچک ومتوسط که در دل این مراکز شکل می‌گیرد، مستعد، نوآور، منعطف و کارآفرین هستند و می‌توانند محیط را به سرعت تغییر دهند. (ایزدیان،1390).
انجام هرگونه فعالیت اقتصادی نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. فراهم نمودن شرایط لازم برای سرمایه‌گذاری داخلی اولین گام برای استفاده از ظرفیت‌های موجود و سرمایه‌گذاری خارجی خود راهی برای ورود فناوری جدید و دستاوردهای نوین به کشورهاست. برای جذب و گسترش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی کاهش ریسک سرمایه‌گذاری از طریق فراهم نمودن امنیت اقتصادی و اجتماعی ضرورت می یابد. در حقیقت سرمایه‌گذاران و کارآفرینان در محیطی امکان فعالیت دارند که امنیت حقوق مالکیت افراد تأمین شده باشد. ورود آسان شرکت‌ها و فعالان اقتصادی به بازار و خروج آسان از آن، انعطاف در استفاده حداکثر از منابع، حقوق مالکیت شفاف و زیرساختهای اقتصادی و اجتماعی مناسب به اعتماد و تشویق هر چه بیشتر سرمایه گذاران می‌انجامد. یکی از عوامل تأثیرگذار بر فعالیت اقتصادی هزینه انجام این فعالیت ها یا کسب و کارها است. هزینه های بالای کسب و کار موجب بالا رفتن بهای تمام شده محصولات و در نتیجه کاهش رقابت پذیری آنها به ویژه در مقایسه با کالاهای مشابه خارجی است. در بعد بین المللی، کالاهای صادراتی تنها در صورت پایین بودن هزینه های تولید می توانند با جایگزین های خارجی خود رقابت نمایند. بخشی از هزینه های کسب و کار مربوط به مراحل انجام خود کسب و کار یا عوامل خرد و بخشی دیگر مربوط به حوزه خارج از کنترل صاحبان کسب و کار یا عوامل کلان می شود که عمدتاً تحت تأثیر فعالیت و دخالت دولت‌ها است. (شیرکوند، 1390)
بنابراین در این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که آیا فضای کسب و کار شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری شیخ بهایی شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان مناسب است؟ و آیا وضعیت موجود فضای کسب و کار در شرکت‌های دانش بنیان مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان مناسب‌تر از فضای کسب و کار عمومی جامعه ایران که توسط بانک جهانی هر ساله منتشر می‌شود است یا خیر؟
در انتها پس از پاسخ به سوالات فوق شاخص‌ها و معیارهای فضای کسب و کار از دید مدیران شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان و شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک شیخ بهایی رتبه‌بندی خواهد شد.
1-2 اهمیت و ضرورت پژوهش
دستیابی به رشد پایدار و الزامات موکد اسناد بالادستی از جمله سند چشمانداز بیست ساله و قانون برنامه پنجم توسعه کل کشور، ضرورت توجه به علم، فناوری و نوآوری را به عنوان عناصر اصلی توسعه مبتنی بر
